Born 14.10.1901 in Wadowice Died 14.10.1940 in Gusen
Biography
Tadeusz Kowalczyk urodził się 14 października 1901 roku w Wadowicach. Miał troje rodzeństwa. W 1918 roku, będąc uczniem piątej klasy gimnazjum w Przemyślu, wstąpił jako ochotnik do polskiego wojska. Został wcielony do 37. Pułku Piechoty, a w kolejnych latach walczył również w 29. Pułku Artylerii Lekkiej oraz 69. Pułku Piechoty. Brał udział w bitwach m.in. pod Przemyślem i Lwowem, za co został odznaczony sześcioma medalami, w tym: „Polska Swemu Obrońcy”, „Obrońcom Kresów Wschodnich” oraz „Srebrną Gwiazdą Przemyśla”. Otrzymał także medale przyznawane wyróżniającym się żołnierzom frontu litewsko-białoruskiego.
W 1922 roku ukończył gimnazjum w Stanisławowie, a rok później rozpoczął pracę jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w Stanisławiu Dolnym. Od 1931 roku uczył w Targanicach. W tym samym roku zawarł związek małżeński z Marią Orłowską, również nauczycielką. Para miała dwie córki – Barbarę i Jadwigę.
W 1938 roku Tadeusz Kowalczyk został kierownikiem szkoły w Brzezince Dolnej (powiat wadowicki). W latach 1937–1940 przewodniczył komitetowi budowy nowej szkoły. Wspólnie z żołnierzami założył pierwszą bibliotekę w wiosce, wzbogacając ją o swój pokaźny księgozbiór. Był również inicjatorem powstania góralskiego zespołu regionalnego, w którym sam grał na mandolinie, gitarze i skrzypcach. Razem z żoną angażował się w działalność społeczną – prowadzili różnorodne kursy, zespół teatralny oraz organizowali przedstawienia i wycieczki dla mieszkańców.
W 1940 roku, podczas niemieckiego spisu ludności w Brzezince, Tadeusz Kowalczyk ostrzegł mieszkańców, aby deklarowali swoją polskość. W wyniku tego działania został aresztowany 24 czerwca 1940 roku i przewieziony do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Zmarł w dniu swoich 39. Urodzin.
Doroto Gondko, krewny (2025)
Tadeusz Kowalczyk was born on October 14, 1901, in Wadowice. He had three siblings. In 1918, while a fifth-year student at a high school in Przemyśl, he volunteered for the Polish Army. He was assigned to the 37th Infantry Regiment and, in the following years, also served in the 29th Light Artillery Regiment and the 69th Infantry Regiment. He participated in battles, including those near Przemyśl and Lviv, for which he was awarded six medals, such as “Poland to Its Defender,” “To the Defenders of the Eastern Borderlands,” and the “Silver Star of Przemyśl.” He also received medals recognizing distinguished soldiers from the Lithuanian-Belarusian front.
In 1922, he graduated from high school in Stanisławów, and a year later, he began working as a teacher at the Primary School in Stanisław Dolny. From 1931 onward, he taught in Targanice. In the same year, he married Maria Orłowska, who was also a teacher. The couple had two daughters, Barbara and Jadwiga.
In 1938, Tadeusz Kowalczyk became the headmaster of the school in Brzezinka Dolna (Wadowice County). Between 1937 and 1940, he chaired the committee for building a new school. Together with soldiers, he established the village's first library, enriching it with his substantial private book collection. He was also the initiator of a regional highlander ensemble, where he played the mandolin, guitar, and violin. Along with his wife, he engaged in community work by organizing various courses, managing a theater group, and preparing performances and excursions for the residents.
In 1940, during the German census in Brzezinka, Tadeusz Kowalczyk warned the residents to declare their Polish nationality. As a result of this action, he was arrested on June 24, 1940, and transported to the Mauthausen-Gusen concentration camp. He died on his 39th birthday.
