Jakob Gijs Rubens 1918 - 1941

Geboren 25.10.1918 in Amsterdam
Gestorven 7.8.1941 in Mauthausen

Biografie

Jakob Gijs Rubens, die  Jaap werd genoemd, was de zoon van Marcus Rubens en Rebecca Rubens-Witstein. De familie Rubens was liberaal-joods, niet orthodox, maar de joodse feestdagen werden wel gevierd. De heer en mevrouw Rubens hadden een grossierderij in dassen, knopen en boorden in de Amsterdamse Breestraat. Jaap had drie zusters, Ella, Betty en Thea. Hij was de jongste en de enige zoon, een tengere jonge man met een bril.  Zijn ouders verwachtten van hem dat hij de zaak zou overnemen. Er was wel eens ruzie over, omdat hij eigenlijk  liever musicus wilde worden. Jaap is in Amsterdam gearresteerd, hoogstwaarschijnlijk tijdens de tweede razzia die plaatsvond op 11 juni 1941. Er werden ongeveer 300 jonge Joodse mannen opgepakt. Jaap werd naar Mauthausen gedeporteerd, alwaar hij is gestorven op 7 augustus 1941, pas 22 jaar oud. Volgens de gegevens van de Arolsen archives is hij op de vlucht doodgeschoten. Het kan natuurlijk zijn dat hij geen poging heeft gedaan te vluchten, maar dat dit als excuus is gebruikt om hem dood te schieten. Zijn ouders ontvingen een pakje met enkele persoonlijke bezittingen van hun zoon, waaronder grote zware schoenen, te groot voor Jaap.  Er was een brief bij. Hij zou zijn gestorven aan een ziekte. Meer informatie was er indertijd niet, maar de familie is er wel  meteen van uit gegaan dat hij is vermoord. De heer en mevrouw Rubens hadden voor de Oorlog een dienstmeisje, Karoline Broertjes, die in de bezettingstijd niet meer bij Joodse families mocht werken, omdat zij niet joods was. Karoline heeft wel contact gehouden met de familie en geprobeerd haar voormalige werkgevers over te halen onder te duiken. Zij wilde wel helpen, maar de heer Rubens zei :’Ach, nee, ik ben mijn stamhouder kwijt. Wat maakt het nog uit? ’ Het dienstmeisje heeft nooit geweten dat de ouders van Jaap  wel zijn ondergedoken en toch zijn opgepakt en naar Auschwitz gedeporteerd. Zij heeft ze nooit  meer gezien. Op een dag waren zij verdwenen. Hoogstwaarschijnlijk zijn ze verraden.  Marcus Rubens (63  jaar oud)  en Rebecca Rubens-Witstein (60 jaar oud) zijn bij aankomst in Auschwitz op 22 mei 1944 vergast. Zij hadden geen schijn van kans.  De drie dochters hebben de Oorlog overleefd. Ella en Betty zijn ondergedoken. Thea was getrouwd met een man uit Portugal en is er in geslaagd met haar man en dochtertje naar Portugal te emigreren. Karoline Broertjes trouwde op 23 februari 1950 met Jan Engel. Zij was mijn moeder en zij heeft mij ieder jaar in de maand mei verteld over Jaap. Ze zei, dat hij een aardige jongen was en dat zij hem graag mocht. Ze was altijd erg verdrietig als ze over hem sprak.

Ank Engel

 

Ank Engel geb. 26 december 1950 in Amsterdam.

Studie: geschiedenis Vrije Universiteit Amsterdam 1969-1975.

Beroep: historicus, docent geschiedenis, MAW en NT2. 1975-2015.

Publicaties: 2004 ‘Broeders en Zusters. Honderd jaar gemengde Vrijmetselarij.’ Jubileum  Nederlandse Federatie Le Droit Humain.

2019 ‘Waar mijn brood is, is mijn vaderland. Nederlandse arbeiders in het Ruhrgebied van 1900 tot 1940’

Is anno 2020 bezig met het schrijven van een  boek over reizen tussen 1900 en 2020 en de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog die de naoorlogse generaties op reis zijn tegen gekomen.

positie in de ruimte