Terug

Peter van Pels 1926 - 1945 Bewerken

Geboren 8.11.1926 in Osnabrück
Gestorven 10.5.1945 in Mauthausen

Biografie

Ik ging op de trap zitten en we begonnen te praten. Peter sprak met geen woord meer over z'n ouders, we praatten alleen over boeken en over vroeger. O wat heeft die jongen een warme blik. Het scheelt geloof ik niet meer veel, of ik word verliefd op hem.’

Anne Frank, 3 maart 1944

Peter van Pels wordt geboren op 8 november 1926 in Osnabrück (Duitsland) als enig kind van Hermann van Pels en Auguste van Pels-Röttgen. Zijn grootvader komt oorspronkelijk uit Nederland, daardoor hebben Peter en zijn ouders de Nederlandse nationaliteit. Vader Hermann is vertegenwoordiger in het bedrijf van zijn vader: een groothandel in slagerijbenodigdheden.

Peter van Pels zit in 1933 op de Israelitische Elementarschule in de Rolandstrasse die pal naast de synagoge van Osnabrück staat. Kinderen van alle leeftijden zitten daar bij elkaar in één klaslokaal. Een vriendje van toen vertelt dat Peter een grote, verlegen jongen was en een goede voetballer. De school is een veilige haven voor de joodse kinderen uit Osnabrück. Op het landje achter de school wordt gevoetbald met de muur van de synagoge als goal. De klas wordt steeds leger omdat veel gezinnen Duitsland verlaten. Vanwege deze toenemende Auswanderung wordt Nieuw Hebreeuws onderwezen en ’s avonds zijn er cursussen Engels voor volwassenen.

Het familiebedrijf kan zich onder de druk van het nazibewind niet staande houden en gaat in het voorjaar van 1937 noodgedwongen in liquidatie. Peters vader heeft geen bestaansmiddelen meer. Die zomer emigreert Peter van Pels met zijn ouders naar Amsterdam. Peter is dan 10 jaar. Bijna alle familieleden van zowel vaders- als moederskant verlaten Duitsland.  

In de Amsterdamse buurt waar Peter terechtkomt, zijn veel Duits-Joodse immigranten neergestreken. Voordat Peter in de lagere school instroomt gaat hij net als veel andere immigrantenkinderen naar een speciaal klasje om Nederlands te leren. In 1939 treedt zijn vader in dienst als specialist in kruiden en specerijen bij Pectacon, een bedrijf van Otto Frank, de vader van Anne Frank. Van Pels probeert in 1939 tevergeefs om met zijn gezin naar Amerika te emigreren. In mei 1940 wordt Nederland door Duitsland bezet. Door de daaropvolgende anti-Joodse maatregelen moet Peter de school waar hij dan op zit verlaten. Hij komt op een Joodse opleiding terecht waar hij leert voor meubelstoffeerder. Op de laatste foto die bekend is van Peter, draagt hij een overall met Jodenster en werkt hij aan de binnenvering van een stoel. 

In juli 1942 duiken Peter en zijn ouders onder met het gezin van Otto Frank in het Achterhuis aan de Prinsengracht in Amsterdam. De vijfentwintig maanden die de beide families hier ondergedoken zitten, zijn beschreven door Anne Frank in haar dagboek. Door de ogen van een tienermeisje is te lezen hoe beide families in de benauwde omstandigheden van de onderduik goede en slechte tijden met elkaar beleven. Anne vindt Peter aanvankelijk een ‘saaie en verlegen slungel’ maar later bloeit er een korte verliefdheid tussen hen op. Het eerste wat Peter wil na de onderduik is naar de bioscoop, schrijft Anne. Later wil hij naar de plantages van Nederlands – Indië.

De onderduikperiode eindigt tragisch op 4 augustus 1944 als de onderduikers  gearresteerd worden.

Via het Nederlandse doorgangskamp Westerbork komt Peter begin september 1944 in Auschwitz terecht. Daar ziet hij hoe zijn vader in oktober na een selectie naar de gaskamer wordt afgevoerd. Otto Frank heeft na de bevrijding over Peter in Auschwitz verteld dat hij door zijn baantje bij de post over meer bewegingsvrijheid beschikte en aan extra voedsel kon komen en hem daarmee tot grote steun was. Als het Sovjetleger nadert en Auschwitz ontruimd wordt, gaat Peter van Pels mee op een van de zogenaamde ‘Dodenmarsen’. Volgens Otto Frank had Peter toen een redelijke conditie en was hij er zelf van overtuigd dat hij het wel zou redden. Op 25 januari 1945 komt Peter in Mauthausen aan en op 29 januari wordt hij doorgestuurd naar het Nebenlager Melk waar hij dwangarbeid verricht in het project Quartz voor de aanleg van een ondergrondse fabriek. De leef- en arbeidsomstandigheden hier zijn onmenselijk, het sterftecijfer is hoog. Op 11 april 1944 wordt Peter van Pels teruggestuurd naar het Sanitätslager van Mauthausen, waar zieke gevangenen liggen zonder enige verzorging, nauwelijks kleren of voeding, eigenlijk alleen maar een plaats om te sterven. Op een lijst opgemaakt door het Amerikaanse leger staat dat Peter van Pels op 10 mei 1945 is overleden. Hij is in vrijheid gestorven.

 

Erika Prins, Anne Frank Haus (2015)

Bestanden

informatie over persoon versturen…

aanvullende informatie over persoon toevoegen …