Augustinus Herreman 1885 - 1945 Bewerken

1. His story

Augustinus Herreman, born on November 16, 1885, was a native of Hamme and was known as “Stin, the dyer”. In 1908 he married Célestine Vereecken and the couple had 3 children, Jeanne, Maria and Rachel. During the First World War, Stin was taken prisoner in August 1914 as a member of the 10th Line Regiment. It was not until January 1919 that he returned to Belgium.

In August 1942 he was arrested for his resistance activities within the National Royal Movement (Nationale Koninklijke Beweging, NKB) and disappeared into the Nazi camps. His family was only told that he had finally died in Mauthausen on 10 January 1945. The NKB was an active association with almost 4000 members. She stood up against compulsory labour and supported the people who refused to work, collected intelligence of a military nature, gave help to Jews in hiding and Allied pilots. The organization also had several clandestine magazines. The NKB itself indicates that Stin was also the co-founder of the Kern NKB in Hamme. He recruited several new members, organized small groups, hid weapons and dangerous papers (including membership lists and membership cards). Or again: “Un de nous plus pur résistants du secteur” After the war, the Belgian government acknowledged that he was a “very active member of the National Royalist Movement”. In an In memoriam published after the war, the NKB described him as follows:

“During the first months of the occupation, which discouraged so many people because everything was against us, he had the courage to cheer everyone up and oppose the occupier. He did not go backwards for anyone on that point and many a black traitor has heard it from him quite a bit […] he proudly pointed to the national bow tie that never left him.”

2. His arrest

On 11 August 1942, following a tip-off to the occupying forces, the Feldpolizei raided the house in Drapstraat in Hamme and he was arrested. Although he had several incriminating documents in his home at the time, they were never found during the search. Rachel Herreman always told the story of how her father had hidden it in her blouse as a 16-year-old girl. Stin is said to have been deported to Ghent where he spent a short time in captivity. From then on, his ordeal through the German camps would begin.

3. Nacht und Nebel

As an active member of the resistance, Stin was granted the Nacht und Nebel status. This statute, introduced by the Nazis in 1941, was aimed at resistance activities in Western Europe, among other things. By suddenly arresting individuals without warning and making them disappear into the camps (hence the name) they wanted to intimidate and discourage the population. Prisoners’ families were not given any information about their condition or location, and the prisoners themselves were denied all contact with the outside world. They also received “special” treatment in captivity and thus had to endure even more severely, if possible. Stin was given number NN 17397. Although he seems to have been given a new number in every camp he arrived, this number remained a constant.

4. The agony of the camps

The information below is not exhaustive and is based on the documents provided by the International Tracing Service and the archives of Dachau and Mauthausen. The first time Stin appears in Strafgefängnis Bochum where he had number 1601/42. He was imprisoned here from 23 September 1942 to 22 May 1943, after which he was transported to Hamelin prison. There is no information available of his imprisonment in the “Zuchthaus Hameln, Strafanstalt Hameln”. Prisoners were enlisted in the war industry and the conditions were particularly harsh. It is said that 853 men from the Benelux were imprisoned during the war, of which 220 did not survive. He must then have spent some time in KL Sachsenhausen near Berlin. The only thing known about this period at the moment is his number: 73513.

This concentration camp was one of the most important and central camps for Nazi Germany, both in terms of training for future camp personnel elsewhere and part of German industry. During the war years, more than 200,000 prisoners passed through the camp and between 30,000 and 35,000 were murdered. Stin was then transported to KL Natzweiler near Strasbourg where he arrived on 18 June 1944 and was given number 102360. Records of his arrival have been kept concerning the initial interrogation, his belongings and his medical condition at that time. Among the meagre possessions, the pipe stands out, undoubtedly one of the few pleasures he could enjoy. In the meantime, the medical examination indicates a poor general health at that time. With his height of 1m70, he weighs only 55kg at that time. The research speaks of “Krampfadern bd. U'Schenkel & Oedeme” or varicose veins on the lower legs and fluid retention. Striking (and telling?) is the description of the teeth: “lückenhaft ohne Gold” or crumbly without gold.

In the autumn of 1944, the Allied troops were fast approaching, and the Nazis were forced to close the camp. On 4 September, Stin and 1100 other prisoners were put on a transport to Dachau, near Munich, where they would arrive on 6 September. In Dachau itself, Stin would only stay for a very short time. Barely a week later, on 14 September 1944, he was again deported, this time in the direction of Mauthausen in former Austria. On the transport list of that day, his name has been added by hand. The transport arrived in Mauthausen on 16 September 1944. Stin is given another number: 98232. KL Mauthausen is in fact a complex of different camps. It’s not clear whether Stin was sent to Gusen immediately or only later. In any case, what is clear is that he had a hard time. On 28 November, the political department of the camp issued an order to treat a group of 35 prisoners, including himself, as “NN – Häftlinge zu sind”.

On January 10, 1945, at 6:10 a.m., Stin dies. Gusen’s registers indicate that he died of “Herzmuskelschwäche, Eitriger Dickdarmkatarrh” which can be translated as a weak heart and colitis with pus. The Mauthausen archive warns, however, that the written cause of death does not necessarily reflect reality. That day, 34 prisoners were killed, all between 4 and 8:30 a.m., according to the Veränderungsmeldung of January 11, 1945. Between 1938 and 1945, nearly 200,000 people were deported to the Mauthausen camps and about half of them did not survive. Mauthausen was particularly deadly for the Belgian prisoners: Of the 1,000 deportees, because of their political or resistance activities or because of their race, 800 lost their lives. Of the nearly 4,000 NKB members, about 300 are said to have been arrested. 166 of them died in German prisons and concentration camps, many with a Nacht und Nebel status. Stin was one of these 166.

Michael Aendenhof, great-grandson (his daughter Rachel was my grandmother)

1. Zijn verhaal

Augustinus Herreman, geboren op 16 november 1885, was een Hammenaar en stond bekend als “Stin, de verver”. In 1908 trouwde hij met Célestine Vereecken en het koppel kreeg 3 kinderen, Jeanne, Maria en Rachel.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Stin in augustus 1914 als lid van het 10e Linieregiment gevangen genomen. Pas in januari 1919 keerde hij terug naar België.

In augustus 1942 werd hij gearresteerd op grond van zijn verzetsactiviteiten binnen de Nationale Koninklijke Beweging (NKB) en verdween hij in de Nazi-kampen. Zijn familie kreeg enkel te horen dat hij uiteindelijk, op 10 januari 1945 te Mauthausen overleden was.

De NKB was een actieve vereniging die bijna 4000 leden kende. Ze stond op tegen de de verplichte tewerkstelling en steunde de werkweigeraars, verzamelde inlichtingen van militaire aard, gaf hulp aan ondergedoken joden en geallieerde piloten. De organisatie had ook verschillende sluikbladen.

De NKB geeft zelf aan dat Stin ook de medestichter was van de Kern NKB in Hamme. Hij wierf meerdere nieuwe leden aan, organiseerde kleine groeperingen, verborg wapens en gevaarlijke papieren (o.a. ledenlijsten en lidkaarten). Of nog: “Un de nous plus pur résistants du secteur“De Belgische overheid erkende na de oorlog dat hij een “zeer bedrijvig lid van de Nationale Koningsgezinde Beweging” was. In een In memoriam dat na de oorlog gepubliceerd werd, beschreef de NKB hem als volgt:

“Gedurende de eerste maanden van de bezetting die zovele mensen ontmoedigden omdat alles tegen ons was had hij den moed iedereen op te beuren en tegen den bezetter te kanten.Voor niemand ging hij op dat punt achteruit en menig zwart verrader heeft het van hem nog al eens mogen horen [...] fier wees hij toen op het nationaal strikje dat hem nooit verliet.” 

2. Zijn arrestatie

Na een tip aan de bezetter viel op 11 augustus 1942 de Feldpolizei binnen in het huis in de Drapstraat in Hamme en werd hij gearresteerd. Hoewel hij op dat ogenblik verschillende belastende documenten in huis had zijn deze nooit gevonden bij de huiszoeking. Rachel Herreman vertelde steeds het verhaal hoe haar vader deze bij haar als 16-jarig meisje verstopt had in haar blouse.

Stin zou nadien weggevoerd zijn naar Gent waar hij een korte tijd in gevangenschap doorbracht. Vanaf dan zou zijn lijdensweg door de Duitse kampen beginnen.

3. Nacht und Nebel

Stin kreeg als actief verzetslid het Nacht und Nebel-statuut. Dit in 1941 door de nazi’s geïntroduceerde statuut was onder meer gericht tegen verzetsactiviteiten in West-Europa. Door individuën plots op te pakken zonder waarschuwing en hen te laten verdwijnen in de kampen (vandaar de benaming) wilde men de bevolking intimideren en ontmoedigen. Gevangenen hun familie kregen geen informatie over hun toestand of locatie en de gevangenen zelf werd alle contact met de buitenwereld ontzegd. Zij kregen ook een “speciale” behandeling in gevangenschap en kregen het dus zo mogelijk nog harder te verduren. 

Stin kreeg nummer NN 17397. Hoewel hij in elk kamp waar hij arriveerde een nieuw nummer gekregen lijkt te hebben, bleef dit nummer een constante.

4. De lijdensweg door de kampen

De onderstaande informatie is niet volledig en baseert zich op de door het International Tracing Service en de archiefdiensten van KZ Dachau en Mauthausen aangereikte documenten.

De eerste keer duikt Stin op in Strafgefängnis Bochum waar hij nummer 1601/42 had. Hij zou hier van 23 september 1942 tot 22 mei 1943 opgesloten zijn waarna hij op transport geplaatst werd naar de gevangenis van Hamelen.  

Er is geen informatie beschikbaar van zijn gevangenschap in het “Zuchthaus Hameln, Strafanstalt Hameln”. Gevangenen werden ingeschakeld in de oorlogsindustrie en de omstandigheden waren bijzonder zwaar. Er zouden 853 mannen uit de Benelux opgesloten geweest zijn tijdens de oorlog waarvan 220 het niet overleefden.

Vervolgens moet hij enige tijd in KL Sachsenhausen in de buurt van Berlijn doorgebracht hebben. Het enige bekende over deze periode momenteel is zijn nummer: 73513. Dit concentratiekamp was één van de belangrijkste en centrale kampen voor nazi-Duitsland, zowel qua opleiding voor toekomstig kamppersoneel elders als onderdeel van de Duitse industrie. Tijdens de oorlogsjaren passeerden meer dan 200.000 gevangenen door het kamp en werden tussen 30.000 en 35.000 vermoord.

Daarna werd Stin op transport geplaatst naar KL Natzweiler in de buurt van Straatsburg waar hij op 18 juni 1944 arriveerde en nummer 102360 kreeg. Van zijn aankomst zijn bestanden bewaard rond de initiële ondervraging, zijn bezittingen en zijn medische toestand op dat ogenblik.

Bij de karige bezittingen valt de pijp op, ongetwijfeld één van de weinige geneugtes waarvan hij kon genieten.

Het medisch onderzoek wijst intussen op een matige algemene gezondheid op dat ogenblik. Met zijn lengte van 1m70 weegt hij op dat ogenblik slechts 55kg. Het onderzoek spreekt van “Krampfadern bd. U’Schenkel & Oedeme” ofwel spataders aan de onderbenen en vochtophoping. Opvallend (en veelzeggend?) is de beschrijving van het gebit:  “lückenhaft ohne Gold” ofwel brokkelig zonder goud.

In het najaar van 1944 naderen de geallieerde troepen snel en zagen de nazi’s zich genoopt het kamp te sluiten. Stin werd op 4 september samen met 1100 andere gevangenen op een transport geplaatst naar Dachau, vlakbij München, waar ze op 6 september zouden arriveren.

In KZ Dachau zelf zou Stin slechts zeer kort blijven. Nauwelijks een week later, op 14 september 1944 werd hij opnieuw op transport geplaatst, deze keer in de richting van KZ Mauthausen in Oostenrijk. Op de transportlijst van die dag is zijn naam met de hand nog toegevoegd.

In Mauthausen komt het transport aan op 16 september 1944. Stin krijgt opnieuw een ander nummer: 98232. KL Mauthausen is in feite een complex van verschillende kampen. Het is niet duidelijk of Stin onmiddellijk of slechts later naar Gusen gestuurd zal worden. Wat in ieder geval wel duidelijk is, is dat hij het zwaar te verduren kreeg. Op 28 november vaardigde de politieke afdeling van het kamp een bevel uit om een groep van 35 gevangenen waaronder hijzelf voortaan als “NN – Häftlinge zu behandeln sind”. Op 10 januari 1945 om 6u10 sterft Stin. De registers van Gusen geven aan dat hij gestorven is aan “Herzmuskelschwäche, Eitriger Dickdarmkatarrh” wat vertaald kan worden als een zwak hart en dikkedarmontsteking met etter. De archiefdienst van Mauthausen waarschuwt wel dat de neergeschreven doodsoorzaak niet noodzakelijk de realiteit weerspiegelt.

Die dag zullen 34 gevangenen de dood vinden, allen tussen 4 en 8u30 ’s ochtends aldus de Veränderungsmeldung van 11 januari 1945.

Tussen 1938 en 1945 werden bijna 200.000 mensen naar de kampen van Mauthausen gedeporteerd en zowat de helft overleefde het niet. Mauthausen was bijzonder dodelijk voor de Belgische gevangenen: Van de 1.000 gedeporteerden, wegens hun politieke of verzetsactiviteiten of wegens hun ras, lieten 800 er hun leven.

Van de bijna 4.000 NKB-leden zouden er ongeveer 300 aangehouden zijn. 166 van hen stierven in Duitse gevangenissen en concentratiekampen, velen met een Nacht und Nebel-statuut. Stin was één van deze 166.

Michael Aendenhof, achterkleinzoon (zijn dochter Rachel was mijn grootmoeder)