Szlama Przewoźnik 1916 - 1942 Edycja

Der Jude Szlama Przewoźnik wurde 1916 in Płońsk (dt. Plöhnen) geboren. Dort besuchte er die polnische Volksschule. Nach der Schulentlassung arbeitete er im Schlachthof, wo auch sein Vater als Metzger beschäftigt war. Zuletzt war er beim jüdischen Ordnungsdienst im Ghetto angestellt und sollte die Ghettozäune vor Schmugglern überwachen. Am 1. Juli 1941 gegen 21.00 Uhr stand er an seinem Posten und ermöglichte 11 jüdischen Schmugglern mit geschmuggelten Waren (jeweils 25 Kilogramm Kartoffeln) in das Ghetto zu gelangen. „Ich habe die Juden ungehindert passieren lassen, weil ich mich freute, dass auf diese Weise Lebensmittel in das Ghetto gelangten“, führte Szlama später aus. Tatsächlich zwang der stetige Hunger in Ghetto viele Juden zum illegalen Essenserwerb. Die Gestapo in Nowy Dwór Mazowiecki (Neuhof) forderte für seine Unterstützung des Schleichhandels die sofortige Exekution („Sonderbehandlung“). Zudem sollten einige weitere Juden aus dem Ghetto in Vergeltung dieses Verhaltens ebenfalls einer „Sonderbehandlung“ zugeführt werden. Letztendlich ordnete man für Szlama die Einweisung nach Mauthausen an, was sein Leben nur um zwei Monate verlängerte. Er erreichte das Lager am 4. September 1942 und drei Wochen später wurde er, ähnlich wie einige andere jüdische Mauthausen-Häftlinge, „auf der Flucht erschossen“.   

Dr. Katarzyna Woniak, Universität Augsburg

Quelle:

Personalakte von Szlama Przewoźnik, in: Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, Sign. IPN GK 629/10213 (Bestand: Gestapo Zichenau)

Szlama Przewoźnik był urodzonym w 1916 r. w Płońsku Żydem. Tam też uczęszczał do polskiej szkoły powszechnej. Po ukończeniu szkoły pracował przy uboju, gdzie jego ojciec zatrudniony był jako rzeźnik. W ostatnim czasie należał do żydowskiej służby porządkowej, będąc odpowiedzialnym za strzeżenie bram getta. 1 lipca 1941 r. około 21.00 stał na straży i umożliwił przejście do getta 11 żydowskim szmuglerom, przenoszącym po 25 kg ziemniaków. „Nie zatrzymałem tych Żydów, gdyż cieszyłem się, że w ten sposób w getcie przybędzie żywności“ – zeznał Szlama w przesłuchaniu. Faktycznie nieustanny głód zmuszał wielu mieszkańców getta do pozyskiwania żywności na nielegalnej drodze. Oddział Gestapo w Nowym Dworze Mazowieckim domagał się nie tylko natychmiastowej egzekucji strażnika, ale także zabicia w celu odstraszającym wielu innych Żydów z getta. Ostatecznie zarządzono dla Szlama osadzenie w KZ Mauthausen, co przedłużyło jego życie o niecałe dwa miesiące. Do Mauthausen dotarł 4 września 1942 r., a już trzy tygodnie później został „zastrzelony podczas ucieczki“, podobnie jak wielu innych żydowskich więźniów tego obozu.

Dr Katarzyna Woniak, Universität Augsburg

Źródło:

Kartoteka Szlama Przewoznika, w: Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, sygn. IPN GK 629/10213 (Zespół: Gestapo Zichenau)