Terug

Leopold Franciscus Dael 1907 - 1945 Bewerken

Geboren 12.9.1907 in Venlo
Gestorven 1.3.1945 in Mauthausen

Biografie

De broers Jan en Leo Dael kwamen uit een groot katholiek gezin. Leopold Dael Sr. en zijn vrouw Helena Maassen hadden negen kinderen, vier jongens en vijf meisjes. Leopold was een druk en succesvol ondernemer in de levensmiddelen-, catering- en transportbranche, die ook onroerend goed bezat in het centrum van Venlo. Hij beschikte over voldoende middelen om zijn zonen een opleiding te geven - zijn oudste zoon werd arts - of om ze in het zadel te helpen in de zakenwereld. Leo was opgeleid als automonteur en werkte voor zijn huwelijk als vrachtwagenchauffeur bij het Venlose transportbedrijf Janssen Boten en Auto’s. Voor zijn huwelijk met Henriette Hostermans kreeg hij een auto van zijn vader om zijn eigen taxibedrijf te beginnen. Leo en Henriette kregen van 1929 tot 1937 vier kinderen, drie dochters en een zoon, waardoor het voor Leo steeds moeilijker werd om zijn snel groeiende gezin te onderhouden met het beperkte inkomen uit zijn eenmanszaak. Om wat bij te verdienen, werkte hij als nachtwaker.

Jan Dael brak het gymnasium voortijdig af en probeerde tal van baantjes en beroepen uit. Hij was onder meer hotelbediende, chauffeur en kok, voordat hij uiteindelijk zijn roeping vond in de boekhandel en bibliotheek De Boemerang, die hij van zijn vader kocht. De boekhandel was gevestigd aan de Gelderse Poort vlak bij zijn vader en diens tweede vrouw. Leopold Dael was in 1933 weduwnaar geworden en trouwde twee jaar later met Elisabeth van Well. Jan zelf trouwde in 1930 met Catharina Dörge. In de daaropvolgende 13 jaar werden twee zonen en vier dochters geboren.

Als onvoorwaardelijk patriottische en gedecideerd anti-Duitse familie sloten de Daels zich tijdens de oorlog aan bij het verzet. Leo werkte als nachtwaker in een door de Duitsers als bureaugebouw gevorderde school - een strategisch zeer interessante plaats voor een verzetsstrijder. De broers wisten verschillende persoonsbewijzen en rantsoenbonnen te bemachtigen, die zij gebruikten om onderduikers en gestrande Engelse piloten te helpen.

Hoewel Jan zich niet aansloot bij het gewapend verzet, stelde hij zijn huis ter beschikking van de knokploeg omdat het komen en gaan van veel mensen in een winkel minder opviel. Zijn winkel was de uitvalsbasis voor acties als de aanslag op de burgerlijke stand in Venlo. Tegelijkertijd vonden onderduikers gastvrij onderdak bij Jan. Aangezien bij de kinderen dezelfde geest van verzet heerste als bij hun ouders, werd het voor de familie Dael vanzelfsprekend om hun dagelijkse maaltijden te nuttigen te midden van een groot gezelschap.

Intussen werd het huis aan de Gelderse Poort echter vanuit het tegenoverliggende café in de gaten gehouden, wat leidde tot de arrestatie van de onverbiddelijk gezochte KPer en pilotenhelper Toon Mooren[1], die bij de familie Dael was ondergedoken. Nadat de poging om hem gewapend uit het politiebureau te bevrijden was mislukt, probeerde Jan een politieman om te kopen om zijn doel te bereiken. Dat werd echter bekend en vroeg in de ochtend van 24 mei 1944 werd Jan uit zijn bed gelicht. Het was een van de weinige nachten dat hij thuis sliep en niet, om veiligheidsredenen, ergens anders. Op hetzelfde moment werd Leo uit zijn huis aan de Veldenseweg gehaald.

De twee broers werden opgesloten in het politiebureau van Venlo, waar ze merkten dat hun zus Jet ook gevangen was genomen. De drie werden de volgende dag overgebracht naar de SD in Maastricht. Zij werden een week lang ondervraagd, waarna Jet Helsen-Dael kon terugkeren naar haar man en vijf kinderen. Haar broers kwamen naar Vught, en op 6 september werden ze naar Sachsenhausen overgebracht. Met een transport, waaronder Toon Mooren, kwamen zij op 16 februari in Mauthausen aan, waar Jan en Leo kort na elkaar stierven. Ze waren 36 en 37 jaar oud.

Kort na de oorlog kreeg Jan’s weduwe zowel een Amerikaanse als een Engelse oorkonde waarin man bedankt werd voor zijn steun aan de geallieerden. Op 5 februari 1982 werd hem postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend. De namen van Jean-Marie en Leopold Dael staan op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945. Bovendien is begin jaren negentig in Venlo een straat naar de gebroeders Dael vernoemd in een nieuwe wijk gewijd aan verzetshelden.

 

Henny E. Dominicus

Stichting Vriendenkring Mauthausen

 

Henny E. Dominicus: Mauthausen. Een Gedenkboek (Amsterdam 1999), online: https://www.mauthausen.nl/wp-content/uploads/2019/03/Gedenkboek-mh4.pdf

Bestanden

informatie over persoon versturen…

aanvullende informatie over persoon toevoegen …