Józef Dadan 1901 - 1944 Edycja

Józef Dadan war von Beruf Musiker, jedoch während der deutschen Besatzung Polen arbeitete er als Zugschaffner bei der Ostbahn Warschau-Prag. Er war verheiratet und wohnte in Płońsk. Am 20. September 1943 verhaftete ihn die Gestapo Schrottersburg (Płock) „wegen dringenden Verdachts des Verstoßes gegen die Kriegspassstrafverordnung.“ Im Polizeigefängnis Pomiechówek wurde Dadan verhört und gab dort zu, zwischen November 1942 und September 1943 ein paar Durchlassscheine und Dringlichkeitsbescheinigungen nach dem Generalgouvernement unrechtsmäßig beschafft und diese dann gegen hohes Entgelt an seine Landsleute verkauft zu haben. Auf diese Art und Weise wollte er sich einen Nebenverdienst verschaffen, denn als Zugschaffner verdiente er nur 40 Reichsmark monatlich. Angesichts der steten Verteuerung der Lebensmittel und gravierendem Mangel an Artikeln des täglichen Bedarfs war es sowohl in den eingegliederten Gebieten als auch im Generalgouvernement üblich, sich auf dem Schwarzmarkt und mithilfe von illegalen Tauschgeschäften zu versorgen. Dadan musste für seine nebenberufliche Tätigkeit jedoch eine hohe Strafe zahlen. Zuerst sah für ihn die Gestapo die Überführung in das KZ Auschwitz, Stufe II, vor. Dies änderte sie alsbald und veranlasste seine Einweisung in das KZ Mauthausen, weil der 42-jährige Pole „nicht gewillt ist, die gesetzlichen Bestimmungen des Reiches zu achten.“ Am 20. Januar 1944 errichte er mit dem Sammeltransport Mauthausen und wurde dem Außenkommando Schwechat zugeteilt, wo er am 19. März 1944 an „Dickdarmkatarrh“ verstarb.

Quellen:

Häftlingspersonalkarte von Józef Dadan, in: Arolsen Archives, 1.1.26/1408656

Personalakte von Józef Dadan, in: Arolsen Archives, 1.2.2.1/11413474 (Bestand: Gestapo Zichenau)

Autorin: Dr. Katarzyna Woniak – Aleksander-Brückner-Zentrum für Polenstudien, Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg.

Józef Dadan był z zawodu muzykiem, jednak podczas niemieckiej okupacji Polski pracował jako konduktor na Kolei Wschodniej Warszawa-Praga. Był żonaty i mieszkał w Płońsku. 20 września 1943 r. Gestapo Schrottersburg (Płock) aresztowało go „pod szczególnym zarzutem naruszenia rozporządzenia o przekraczaniu granic”. Wielokrotnie poddano go przesłuchaniom w policyjnym więzieniu w Pomiechówku, gdzie zeznał, że pomiędzy listopadem 1942 a wrześniem 1943 r. nielegalnie wystarał się o przepustki do Generalnego Gubernatorstwa, które następnie swoim rodakom drogo sprzedawał. W ten sposób Józef miał dodatkowy dorobek, gdyż pensja konduktora w wysokości 40 marek tygodniowo nie wystarczała mu na utrzymanie. Wobec powszechnie panującej drożyzny zarówno na terenach włączonych do Rzeszy jak i w Generalnym Gubernatorstwie, wielu Polaków trudniło się nielegalnym handlem. Józefowi przyszło zapłacić za swój występek wysoką karę. Najpierw Gestapo zarządziło umieszczenie go w KZ Auschwitz o II stopniu. Wkrótce zmieniono tę decyzję i skierowano Józefa do KZ-Mauthausen, twierdząc, że 42-letni Polak „nie jest skłonny do respektowania rozporządzeń Rzeszy.” 20 stycznia 1944 r. Dadan przybył transportem zbiorowym do Mauthausen, gdzie przydzielono go do obozu pracy w Schwechat koło Wiednia. Tam zmarł 19 marca 1944 r., rzekomo na „chorobę jelit”.

Źródła:

Karta więźnia Józefa Dadana, w: Arolsen Archives, 1.1.26/1408656

Kartoteka Józefa Dadana, w: Arolsen Archives, 1.2.2.1/11413474 (Zespół: Gestapo Zichenau)

Autorka: Dr Katarzyna Woniak – Aleksander-Brückner-Zentrum für Polenstudien, Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg.