Calel Mardyks 1912 - 1942 Edycja

Calel Mardyks wurde 1912 in Nowy Dwór Mazowiecki (dt. Neuhof) geboren. Von Beruf war er Schneidermeister. Er war verheiratet, hatte jedoch keine Kinder. Am Anfang 1941 errichtete die NS-Herrschaft in der Stadt ein Ghetto, wohin auch Calel mit seiner Frau umziehen musste. Das Verlassen des Ghettos war nur mit einer Genehmigung möglich. Schnell breitete sich der Hunger aus. Viele Ghettobewohner versuchten Kleidung und Lebensmittel auf illegalem Weg zu erwerben. Am 23. Juni 1942 nahm ein Beamter des lokalen Grenzpolizeikommissariats Calel fest und lieferte ihn in das Ghettogefängnis ein. Ihm wurde vorgeworfen, ein jüdisches Kind zum Schmuggeln von Lebensmitteln aufgefordert zu haben. In der Vernehmung gestand der Schneider, manchmal seinen 11-jährigen Stiefbruder auf die „arische Seite“ hinauszuschicken, um bei den Polen nach Brot zu betteln. Obschon das Grenzpolizeikommissariat in Nowy Dwór für Calel aus Abschreckungsgründen die Sonderbehandlung, d.h. sofortige Exekution, vorschlug, ordnete die Gestapo Zichenau die „Schutzhaft“ (Einweisung in KZ, Stufe III) an. Seine Überführung ins KZ Mauthausen erfolgte am 25. September 1942. Eine Woche später wurde Calel dort „auf der Flucht erschossen“.

Dr. Katarzyna Woniak, Universität Augsburg

Quelle:

Personalakte von Calel Martyks, in: Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, Sign. IPN GK 629/3405 (Bestand: Gestapo Zichenau)

Calel Mardyks urodził się w 1912 r. w Nowym Dworze Mazowieckim. Z zawodu był krawcem. Był żonaty, dzieci nie posiadał. Na początku 1941 r. władze niemieckie wyznaczyły na terenie miasta getto, do którego Calel musiał się przeprowadzić. Getto wolno było opuszczać tylko przy specjalnym pozwoleniu. Szybko zapanował w nim głód. Wielu Żydów starało się pozyskać odzież i żywność na drodze szmuglu. 23.06.1942 r. Calel został aresztowany i osadzony w więzieniu żydowskim. Zarzucono mu, że nakazał żydowskiemu chłopcu szmugiel chleba. W przesłuchaniu przyznał się, że czasami wysyłał swojego 11 letniego kuzyna na „aryjską stronę” w celu zdobycia u Polaków żywności i materiałów krawieckich. Wprawdzie komenda żandarmerii w Nowym Dworze zawnioskowała o natychmiastową egzekucję w celu odstraszającym, to Ciechanowskie Gestapo zarządziło dla Calela obóz koncentracyjny poziomu III. 25.09.1942 r. trafił Calel do Mauthausen. Tydzień później został w nim „zastrzelony podczas ucieczki”.

Dr Katarzyna Woniak, Universität Augsburg

Źródło:

Kartoteka Calela Martyksa, w: Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, sygn. IPN GK 629/3405 (Zespół: Gestapo Zichenau)