Urodzony -a 1.4.1921 w Chełm Zmarł -a 27.4.1945 w Ebensee
Biografie
Urodził się w 1921 roku. Był synem Stanisława i Emilii. Dzieciństwo spędził w województwie wołyńskim. Jego ojciec był urzędnikiem kolejowym. Miał jedną siostrę Krystynę. Jej dziećmi byli znani polscy reżyserzy i aktorzy: Andrzej i Janusz Zaorscy. W 1939 roku ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Hetmana Stefana Czarneckiego w Chełmie. W trakcie nauki został harcerzem. Związał się też Młodzieżą Wszechpolską, narodową organizacją polityczną przeznaczoną dla młodych ludzi.
Tuż przed wybuchem II wojny światowej cała rodzina wróciła do woj. Lubelskiego. Po wybuchu wojny jeszcze w 1939 roku związał się polską konspiracją przedwojennej partii narodowej – Narodową Organizacją Wojskową (NOW) która potem zmieniła nazwę na Narodowe Siły Zbrojne (NSZ). Przyjął pseudonim „Rafał”. Dzięki swoim cechom charakteru i talencie organizacyjnym udało mu się zorganizować liczne komórki konspiracyjne. Był najpierw łącznikiem, którzy przewoził prasę konspiracyjną a potem pomysłodawcą wydawania prasy w Lublinie. Ten pomysł zrealizowano już po jego śmierci. Od 1941 roku mieszkał w Łęcznej, małej wsi niedaleko Lublina. Brał udział w konspiracyjnym nauczaniu polskich dzieci, które było zakazane pod niemiecką okupacją. Jego zaangażowanie zostało szybko zauważone i awansował w konspiracyjnej hierarchii. Był członkiem władz powiatowych. Awansował także na stopień podporucznika. Odpowiadał za kontakty z oddziałami partyzanckimi NSZ w okolicach Lublina.
Wiosną 1943 roku został wraz z innym żołnierzem konspiracji zatrzymany przez niemiecką policję Kripo. Niemcy szukali członków polskiego podziemia, którzy kilka dni wcześniej zaatakowali ich w Lublinie a przez przypadek natrafili na innych konspiratorów. Stawarski i jego kolega zostali zabrani do aresztu Gestapo, gdzie byli torturowani. Po kilku tygodniach przesłuchań zostali obydwaj przewiezieni do niemieckiego więzienia na Zamku w Lublinie. 3 października 1943 roku Stawarski został przywieziony transportem kolejowym do KL Auschwitz . 6 listopada 1943 roku trafił do KL Mauthausen, gdzie otrzymał numer 39199. Ciężka praca, jaką musiał tam wykonywać sprawiły oraz trudne warunki pobytu sprawiły, że na przełomie 1943 i 1944 roku trafił do obozowego baraku chorych. 28 stycznia 1944 roku został przeniesiony do KL Ebsensee. Tam pracował jako stolarz. Tam też Zbigniew Stawarski zmarł. Miało to miejsce 27 kwietnia 1945 r., na kilka dni przed wyzwoleniem obozu.
Rafał Drabik PhD Instytut Pamięci Narodowej, Polska
Geboren 1921 als Sohn von Stanisław und Emilia. Seine Kindheit verbrachte er in der Woiwodschaft Wołyńskie. Sein Vater war Beamter bei der Eisenbahn. Er hatte eine Schwester, Krystyna. Seine Kinder waren bekannte polnische Regisseure und Schauspieler: Andrzej und Janusz Zaorski. 1939 schloss es das allgemeinbildende Gymnasium namens Hetman Stefan Czarnecki in Chełm (Cholm) ab. Während seiner Schulzeit trat er den Pfadfindern bei. Er ging auch Verbindungen mit der Młodzież Wszechpolska (Allpolnische Jugend), einer nationalen politischen Organisation für junge Menschen ein.
Kurz vor dem Ausbruch des 2. Weltkriegs kehrte die gesamte Familie in die Woiwodschaft Lubelskie zurück. Noch im gleichen Jahr nach dem Ausbruch des Krieges 1939 trat er der polnischen Untergrundorganisation bei, die auf die Nationalpartei aus der Vorkriegszeit zurückging und Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW, Nationale Militärorganisation) hieß, bis sie sich dann in Narodowe Siły Zbrojne (NSZ, Nationale Streitkräfte) umbenannte. Er agierte unter dem Decknamen „Rafał“. Dank seiner Charaktereigenschaften und seines Organisationstalents gelang es ihm, mehrere Untergrundzellen aufzubauen. Zuerst war er Verbindungsmann[1], welcher die Untergrundpresse beförderte und dann der Ideengeber für die Herausgabe der Presse in Lublin. Diese Idee wurde erst nach seinem Tod in die Tat umgesetzt. Seit 1941 lebte er in Łęczna, einem kleinen Dorf in der Nähe von Lublin. Er beteiligte sich an im Untergrund organisierten Bildungsmaßnahmen für polnische Kinder, welche unter der deutschen Besatzung verboten waren. Sein Engagement wurde rasch bemerkt und er stieg in der Hierarchie der Untergrundbewegung auf. Er war Mitglied der Landkreis-Führung[2] und wurde zum Unterleutnant befördert. Er war für die Kontakte mit den Partisaneneinheiten der Narodowe Siły Zbrojne (NSZ, Nationalen Streitkräfte) in der Gegend um Lublin verantwortlich.
Im Frühjahr 1943 wurde er von der deutschen Polizei Kripo[3] zusammen mit einem anderen Soldaten der Untergrundbewegung aufgegriffen. Die Deutschen suchten nach Mitgliedern der polnischen Untergrundbewegung, welche sie einige Tage zuvor in Lublin angegriffen hatten, und durch Zufall trafen sie auf andere Mitglieder der Untergrundbewegung. Stawarski und sein Kollege wurde in den Gestapo-Arrest gebracht, wo man sie folterte. Nach mehrwöchigen Verhören wurden sie beide in das deutsche Gefängnis im Schloss von Lublin verlegt. Am 3. Oktober 1943 wurde Stawarski mit einem Bahntransport in das Konzentrationslager Auschwitz gebracht. Am 6. November 1943 kam er im Konzentrationslager Mauthausen an, wo er die Häftlingsnummer 39199 erhielt. Die schwere Arbeit, die er dort verrichten musste, sowie die schwierigen Aufenthaltsbedingungen bewirkten, dass er während der Jahreswende 1943/1944 in das Krankenrevier des Konzentrationslagers eingeliefert wurde. Am 28. Januar 1944 wurde er in das Konzentrationslager Ebensee verlegt, wo er als Tischler arbeitete. Dort verstarb Zbigniew Stawarski auch am 27. April 1945, nur wenige Tage vor der Befreiung des Konzentrationslagers.
Rafał Drabik PhD Instytut Pamięci Narodowej, Polska (Institut des Nationalen Gedenkens, Polen)
